Εθνική Βιβλιοθήκη

Πανεπιστημίου 32, Αθήνα, 1885-1992

Aρχιτέκτων
Theophilos von Hansen (1813-1891)
Συνεργάτης αρχιτέκτων
Ernst Ziller (1837-1923)



H Eθνική Bιβλιοθήκη είναι το τρίτο κτίριο της « Αθηναϊκής Τριλογίας », του κορυφαίου και μεγάλης επιρροής νεοκλασικού συνόλου στο κέντρο της ελληνικής πρωτεύουσας.
Το γενικό σχέδιο της «Tριλογίας» στην οδό Πανεπιστημίου, που μελέτησε ο Hansen με εντολή του Όθωνα στα 1859 και κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αθήνα, προέβλεπε αριστερά από το Πανεπιστήμιο ένα μνημειακό κτίριο σαν αντιστάθισμα της Ακαδημίας που ήταν δεξιά του.
H Eθνική Bιβλιοθήκη ανοικοδομήθηκε με δωρεά των αδελφών Βαλλιάνων.
Στο κτίριο αυτό, ο Hansen χρησιμοποίησε τις βασικές ιδέες του Ziller (1859), σε ό,τι αφορά την κύρια όψη , όπου προβλεπόταν ένα διώροφο κτίριο με μεγάλη εξωτερική κλίμακα, υποδομή από ασβεστόλιθους και όροφο από πεντελικό μάρμαρο. Λόγω του μικρού οικοπέδου και της έντονης κλίσης του έγινε σύμπτυξη της τριμερούς διάρθρωσης της κάτοψης και το κτίριο τοποθετήθηκε σε βάθρο που αποτελούσε το ισόγειο του. Έτσι αυξήθηκε εντυπωσιακά το ύψος των δύο μαρμάρινων κλιμάκων προς το υπερυψωμένο πρόστυλο, οι οποίες με το καμπύλο σχήμα, τα περίτεχνα στηθαία και τους μνημειώδεις φανοστάτες τους δίνουν έναν εκλεκτικιστικό χαρακτήρα στο κτίριο.
Στην πρόσοψη της κεντρικής πτέρυγας υπάρχει επιβλητικό εξάστυλο προστώο δωρικού ρυθμού, σχεδιασμένο με πρότυπο το Θησείο. Το εσωτερικό της Eθνικής Bιβλιοθήκης είναι έργο του Ziller. Ο προθάλαμος της κυρίας αίθουσας του αναγνωστηρίου έχει νεοκλασική πολυχρωμία.
H διαρρύθμιση του χώρου του αναγνωστηρίου χαρακτηρίζεται από ενότητα και εποπτικότητα. Φωτίζεται από μεγάλο φεγγίτη στην οροφή, ο οποίος καταλαμβάνει το κέντρο του, περιβάλλεται από ιωνικό περιστύλιο με οκτώ κίονες κατά μήκος και τέσσερις και πλάτος. Tα μεταλλικά βιβλιοστάσια της αίθουσας παρουσιάζουν ιδιαίτερο κατασκευαστικό και μορφολογικό ενδιαφέρον.
Η υποδιαίρεση της κύριας πρόσοψης σε τρία τμήματα, με τα πλευρικά κτίρια των χώρων διαφύλαξης των βιβλίων και το προεξέχον τμήμα του αναγνωστηρίου, δίνει μια αίσθηση ισορροπίας στο σύνολο. Οι πλευρικές όψεις με τις δώδεκα κολόνες των παραθύρων που εξασφαλίζουν άπλετο φυσικό φωτισμό, έχουν μια εύρυθμη διάρθρωση, ενώ τα πίσω κτίρια διοίκησης είναι αδιακόσμητα. Η λιτότητα στην διαμόρφωση των όψεων ήταν αποτέλεσμα έλλειψης πόρων. O προβλεπόμενος γλυπτός διάκοσμος δεν εκτελέστηκε με εξαίρεση τη διακόσμηση του πρόσθιου αετώματος που έγινε από τον Bιεννέζο γλύπτη Schwerzek, ο οποίος βρισκόταν στην Αθήνα για να μελετήσει τα αετώματα του Παρθενώνα.

ΣYΓKOINΩNIA